مدرسه بهره ور

آن چه مسلم است فرهنگ و آموزش عنصر اصلی توسعه هر کشور و جامعه محسوب می شوند. و نهاد آموزش و پرورش جایگاه زیرساختی و زیربنایی در ارتقاء آموزش و فرهنگ جامعه ایفا می نماید وباید در میان همه دستگاه‌ها وزارتخانه‌ها و نهادهای عمومی و خصوصی نقش محوری و اثر گزارش حفظ شود.

 درآموزش و پرورش پایه بهبود مدرسه است والبته دربین مدارس  مختلف مدارس ابتدایی در اولویت هستند در اثربخشی آموزش و پرورش اصولی ترین اقدام مبنا قرار دادن سیاستگذاری برنامه ریزی و اجرای اقدامات اصلاحی در مدارس با اولویت مدارس ابتدایی است با نگاهی به وضعیت آموزش و پرورش و مدارس کشور در یک دوره زمانی 50 تا 60 سال گذشته این نهاد مهم فرهنگی تعلیمی و تربیتی دچار نوعی یکنواختی و رکود در روش ها و شیوه ها و برنامه های آموزشی شده است هرچند در استفاده از امکانات آموزشی واستفاده از تجهیزات مدرن تر قدم هایی در جهت بهبود به طور طبیعی و متاثر از توسعه کشور برداشته شده است ولی همچنان در حوزه هدفگزاری . سیاستها مأموریت و روشهای آموزشی و تربیتی شاهد اتفاقات موثری در جهت بهبود و کیفیت نیستیم.

هنوز هدف دانش آموز ما نمره و معدل و نهایتاً قبولی در امتحانات نهایی و بعد کنکور است.

هنوز از توجه به نوآوری خلاقیت و بهره وری خبری نیست.

هنوز شاهد به کارگیری روش‌های کارآمد و اثربخش تربیتی و اصلاح رفتار و اخلاق در جامعه دانش‌آموزی نیستیم. هنوز دغدغه بخش غالبی از معلمان و دبیران و نیروهای اداری و پشتیبان آموزش و پرورش حقوق و مزایای رفاهی و کم توجهی در این حوزه است.

به نظر رسید خوبست  به بهانه شروع سال تحصیلی و آغاز به کار وزیر جدید و تازه نفس به موضوع بهره وری در مدارس بپردازنم و ویژگی ها و مختصات یک مدرسه بهره ور و موفق را تبیین نمایم و با عنایت به اینکه سکاندار امروز این وزارتخانه مهم سابقه موثر در مدیریت سازمان بهره وری کشور داشته است امیدوارم مورد عنایت و بهره‌برداری خاص قرار گیرد ومقدمه ای برای  توجه به بهبود و ارتقای بهره وری در مدارس گردد.

در بهبود وضعیت آموزش و پرورش هفت عامل نقش محوری و اساسی دارند که درهفت کلمه خلاصه می شود که حرف اول آن ها همه حرف میم است اسم این طرح را هفت میم بهره وری در اموزش وپرورش گذاشتم.  باشد که هفت میم با میم ماه مهر در آمیزد و با نگاهی مهربان به آنها توجه شود.

اما 7 حوزه و 7 راه تحول و بهره وری در مدارس به نظر اینجانب عبارتند از:1-محصل. 2- معلم. 3-منزل. 4- محتوا 5. مدیریت. 6 مدرسه. 7 محیط اجتماعی.

1-نقش اول و محوری در هر مدرسه و  توفیق آن بر عهده محصل و دانش آموز است.اگر مدرسه یا کلاسی از دانش آموزان فعال و علاقمند. با انگیزه. متین و با استعداد برخوردار باشد ودانش اموز به  مدرسه با علاقه و برای یادگیری بیاید اولین گام درست برداشته شده است. حال اینکه چه عواملی درانگیزه و علاقه و تلاش دانش آموزان موثر است به بحث های بعدی مرتبط میگردد.  ولیکن آنچه در اینجا مورد تاکید است اینکه محصل نسبت به نقش و جایگاه خود در یادگیری واقف شود  راهکار ها و روش هایی که می تواند از او یک دانش آموز بهره ور و با انگیزه بسازد یاد بگیرد با برنامه و با نظم عمل می کند روش یادگیری وفهمیدن درست را می داند. فکر و ذهنش خلاق و نوآور است  اهل جستجو و پرسشگری است.درتعامل با دیگران و آحاد جامعه رفتار وروشی مناسب و توأم با محبت دارد. آموزش و پرورش ما باید چنین دانش آموزی که خود جوش و با انگیزه و تعالی گراست تربیت کند.

2-معلم.  اولین ویژگی که برای یک معلم خوب و شایسته نام برده می شود عشق ومحبت به  حرفه و به دانش آموزان است نقش معلم در این بیت شعر معروف  هویداست.

 درس معلم گر بود زمزمه محبتی    جمعه به مکتب  آورد طفل گریز پای را.

معلم محور اصلی تربیت و تعلیم و رشد دانش آموزان به ویژه در دوره ابتدایی است.همه از خاطرات معلمان خوب در رشد و پیشرفت و اصلاح خود صحبت کرده اند. این معلم خوب نباید دغدغه درآمد و حقوق و هزینه های زندگی داشته باشد.انچه در این دوره زمانی با آن روبرو هستیم مقام معلم همچون گذشته باید ارج داشته باشد و برای معلمان ما شأن و مقام بهترین انگیزه  کاری محسوب شود.تا بتواند با افتخار و نشاط در خدمت دانش آموزان باشد.

3- منزل.   گامهای اولیه تربیت از منزل و از طفولیت و دوران نوزادی آغاز می شود پدرآن ومادران ما باید به خوبی به نقش مهم خود در تربیت و آموزش فرزندان واقف باشند. آموزش ببینند کتاب بخوانند و یاد بگیرند.

 بحمدلله خانواده‌ها بیشتر به این مهم توجه می‌نمایند و نسبت به تربیت درست فرزندان خود دغدغه دارند خانواده ای که دران محبت و همدلی. احترام وهمکاری در بین اعضای ان وجود داشته باشد قطعا در کنارمعلم و مدرسه پشتوانه موثری برای رشد و پیشرفت فرزندان خود محسوب می شوند تعامل و همکاری هدفمند  با برنامه و اثربخش اولیا و مربیان در این راستا بسیار لازم و ضروری است.

4-محتوا و روش های تدریس و آموزش. یکی از مشکلات آموزش و پرورش ما عدم تحول موثر در برنامه‌ها و روش‌های آموزشی و محتوای کتب و امکانات و تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی ولوازم کمک آموزشی است روش های جاری همچنان  بیشتر بر محفوظات و نمره استوار است البته هستند مدارسی عمدتا غیر دولتی و غیر انتفاعی که به روشها جدید بدون اتکاءبه امتحان روی آورده اند ولی هنوز تاایجاد محیطی مبتنی بر خلاقیت و نوآوری . اندیشیدن .مسئله آفرینی و حل مسئله و افزایش مهارت و توانمندی فاصله زیادی داریم البته این حوزه عمدتاً مسئولیتش به سیاست گذاران و هدایتگران نهاد آموزش و پرورش مربوط می‌شود.

5- مدیریت مدرسه. نقش مدیر و مدیریت به ویژه در مدارس بزرگ و مجتمع های آموزشی بسیار مهم است. مدیران حتماً باید دوره آموزشی خاص مدیریت ببینند خوبی این مسائل متنوع و متعدد مدارس خود را حل و فصل نمایند ظرفیت ها و امکانات مدرسه را با بهره وری مناسب رفت و موفقیت مدرسه و دانش آموزان بسیج نمایند محدودیت هاو امکانات اعتباری و قانونی بتوانند با ابتکار عمل و با روشی درست و مشارکت پذیر معلمان  و دانش آموزان  و اولیا و خیرین را در جهت حل مشکلات به کار گیرند.

  6 .  مدرسه.  مدرسه محیطی است که بچه‌ها بخش زیادی از دوران زندگی روزانه خود را در آن سپری می نمایند لذا محیط باید جذا ب.سرزنده وبا نشاط باشد مدرسه نامرتب و نامنظم که مسائل نظافت و زیبایی هم در آن رعایت نمی‌شود یارنگ در ودیوارو کلاسهای ان رنگ و رویی ندارد  شادابی و انگیزه را از دانش آموزان می‌گیردمهمتر از ساخت مدرسه نگهداری.نظافت و زیبایی آن است یکی از وظایف اصلی مدیر مهیا ساختن چنین فضایی است.که مدیران با انگیزه و متعهد علیرغم محدودیت های موجود می توانند فراهم سازند.

 7 . محیط اجتماعی.   هیچ تردیدی نیست که مدرسه و منزل بخشی از اجتماع و فضای فرهنگی و اجتماعی است.بخشی از تربیت جوانان و نوجوانان ما به فضای مجازی و محتوا ها و پیام‌های آن. بخشی به برنامه های صدا و سیما ‌ورسانه ملی بخشی به رویدادهای فرهنگی اجتماعی و سیاسی وبخشی به دوستان و نزدیکان دانش‌آموز و گروههای هم سال در فامیل و خویشاوندان مربوط می شود 

 مدرسه بهره ور.معلم دلسوزو خانواده آگاه همگی دست به دست هم میدهند  وچگونگی تعامل دانش آموزان عزیز را با محیط اجتماعی وبیرونی یاد میدهند تا  نکات مثبت آن را بیاموزند  و تحت تاثیر اموزه های منفی آن قرار نگیرند.

امید ان که با نگاه روشن و برنامه ریزی اصولی  شاهد همه جانبه در مدارس کشور باشیم.

 سید حمید کلانتری.رییس

 انجمن بهره وری ایران.30 شهریور 98